GOMBURZA

An GOMBURZA hinayokong asin dinurukot na kabtang-kabtang kan tolong apelyido kan tolong padi, sinda Mariano Gomez, Jose Burgos, asin Jacinto Zamora na an mga ini binilingan sa garrote kan Pebrero 17, 1872 kan mga awtoridad kolonyal espanyol sa sahot na sinda kairiba sa mga boot mag'alsa laban sa gobyerno. Sinda hayag na nagpapasabot kan saindang disgusto sa palakaw kan mga administrador espanyol asin an saindang mga artikulo sa pagpahayag pinapaluwas sa sarong peryodiko, La Verdad. Kaya an mga gibo nindang ini na sa paghiling kan mga awtoridad sarong paggagatong asin pagsotsot sa mga kalaban kan mga espanyol, iyo an sarahotan na sinda kasohan nin kargong rebelyon. Orog na pati na si Padre Jose Burgos, na sarong criollo (mestisong Kastila), Doktorado sa Pilosopiya,^[1] iyo an matingog sa tolo sa pagpahayag nin mga kakundian sa administrasyon. An pagbiling saindang tolo bunga kan kariribokan nangyari sa Kampo naval militar sa Kavite kun saen an 200 na mga soldados nag'alsa sa sarong pagrerebelde na pighuna ninda masabrit nin lakopan na pagtumang sa mga awtoridad espanyol na dai man ngane nangyari.

An paggarrote sainda grabe an binungang kamundoan sa mga filipino mala ta si Rizal saiyang sinurat an El Filibusterismo, sarong nobela nagpipiltik sa mga palakaw kan administrador espanyol, idinulot sa tolong padi an siring na obra niya sa pagromdom sainda.^[2]

Masasabi na an tolong kaapil sa tribunal kan Simbahan na iyo sinda Obispo Francisco Gainza kan Nueva Caceres, Arsobispo Meliton Martinez kan Manila asin Obispo Romualdo Gimeno kan Cebu may pagkaoroyon asin nagdeklara na kontra sinda na an tolong padi hubaan nin sotana ^[3] bago bilingan ta an tribunal na ini, pakatapos kan ma-ogid na pagsiyasat, nagsabi, "... mayo nin maninigong rason na igawad an siring na pagdusta', nin huli ta mayo ni sarong akusasyon an naprobaran sa puntong daing kaduda-duda na pwede nanggad masabi na maninigo an siring na lakdang laban sa mga akusado." ^[4]

Sinasarabi an kagadanan kan tolong padi na ini iyo logod an sabrit na nagpukaw asin naggatong sa mga Filipino na magtumang sa mga espanyol na sayod. Kumbaga, iyo an duros-duros na malaen nagdara kan unos nagrogba kan poder kolonyal sa Filipinas.^[5]

1. ↑ http://www.slideshare.net/rnotarion/gomburza Kinua 14-08-14
2. ↑ http://jackeline.freehomepage.com/main/gomburza.htm Archived 2014-07-10 at the Wayback Machine. Kinua 14-08-14
3. ↑ [1]Kinua 14-08-14.Paghukas sotana sa aktong haleon sa katongdan nin pagkapadi
4. ↑ Abella, Domingo. Bikol Annals. Francisco Gainza. Napublikar 1954.
5. ↑ http://www.executedtoday.com/2010/02/17/1872-gomburza/ Archived 2014-09-11 at the Wayback Machine. Kinua 14-08-14